از حمایت تا آزادی: رویکردهای متنوع کشورها به سیاست‌گذاری فرهنگی

سیاست‌گذاری فرهنگی در کشورهای مختلف با توجه به ارزش‌ها، ایدئولوژی‌ها، ساختارهای سیاسی و اجتماعی، و اهداف ملی، متفاوت است. این رویکردها را می‌توان به چند گروه کلی تقسیم‌بندی کرد. در ادامه، یک دسته‌بندی کلی از رویکردهای کشورها به سیاست‌گذاری فرهنگی ارائه می‌شود:

---

۱. رویکرد حمایت‌گرایانه (Protectionist Approach)

• ویژگی‌ها:
  این رویکرد بر حفظ و تقویت فرهنگ ملی و محلی در برابر تأثیرات خارجی متمرکز است. کشورهایی که این رویکرد را دنبال می‌کنند، معمولاً از فرهنگ بومی خود در برابر جهانی‌سازی و هجوم فرهنگ‌های خارجی محافظت می‌کنند.

• نمونه کشورها:

  • فرانسه (با سیاست‌های حمایت از زبان و سینمای فرانسوی)

  • کانادا (با حمایت از فرهنگ کبک و محدودیت‌ها بر محتوای خارجی در رسانه‌ها)

  • ایران (با تأکید بر حفظ ارزش‌های اسلامی و ملی)

---

۲. رویکرد آزادگرایانه (Liberal Approach)

• ویژگی‌ها:
  در این رویکرد، دولت نقش حداقلی در سیاست‌گذاری فرهنگی ایفا می‌کند و به بازار و جامعه مدنی اجازه می‌دهد تا فرهنگ را شکل دهند. این رویکرد بر آزادی بیان، تنوع فرهنگی و رقابت فرهنگی تأکید دارد.

• نمونه کشورها:

  • ایالات متحده آمریکا (با تأکید بر صنایع فرهنگی و بازار آزاد)

  • بریتانیا (با سیاست‌های حمایت از تنوع فرهنگی و آزادی هنرمندان)

---

۳. رویکرد توسعه‌گرایانه (Developmental Approach)

• ویژگی‌ها:
  این رویکرد بر استفاده از فرهنگ به عنوان ابزاری برای توسعه اقتصادی و اجتماعی تأکید دارد. دولت‌ها در این رویکرد، از صنایع فرهنگی و خلاق حمایت می‌کنند تا به رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال کمک کنند.

• نمونه کشورها:

  • کره جنوبی (با توسعه صنایع فرهنگی مانند کی‌پاپ و درامای کره‌ای)

  • چین (با سرمایه‌گذاری در صنایع فرهنگی و صادرات فرهنگ چینی)

  • هند (با حمایت از صنعت سینمای بالیوود)

---

۴. رویکرد هویتی (Identity-Based Approach)

• ویژگی‌ها:
  این رویکرد بر تقویت هویت ملی یا قومی از طریق سیاست‌های فرهنگی تأکید دارد. هدف اصلی، ایجاد حس تعلق و وحدت ملی یا حفظ هویت‌های قومی و محلی است.

• نمونه کشورها:

  • روسیه (با تأکید بر فرهنگ اسلاوی و هویت روسی)

  • ترکیه (با سیاست‌های تقویت هویت ترکی و اسلامی)

  • مالزی (با توجه به تنوع قومی و مذهبی و تلاش برای ایجاد هویت ملی)

---

۵. رویکرد مشارکتی (Participatory Approach)

• ویژگی‌ها:
  در این رویکرد، دولت‌ها از مشارکت فعال جامعه مدنی، هنرمندان و گروه‌های فرهنگی در سیاست‌گذاری فرهنگی حمایت می‌کنند. هدف، ایجاد یک محیط فرهنگی پویا و فراگیر است.

• نمونه کشورها:

  • سوئد (با سیاست‌های حمایت از مشارکت شهروندان در فعالیت‌های فرهنگی)

  • کانادا (با تأکید بر مشارکت گروه‌های اقلیت در سیاست‌گذاری فرهنگی)

---

۶. رویکرد ایدئولوژیک (Ideological Approach)

• ویژگی‌ها:
  این رویکرد بر استفاده از فرهنگ به عنوان ابزاری برای ترویج ایدئولوژی یا ارزش‌های خاص سیاسی، مذهبی یا اجتماعی تأکید دارد. دولت‌ها از فرهنگ برای شکل‌دهی به افکار عمومی و تقویت نظام سیاسی استفاده می‌کنند.

• نمونه کشورها:

  • چین (با استفاده از فرهنگ برای ترویج ایدئولوژی کمونیستی و ارزش‌های سوسیالیستی)

  • ایران (با تأکید بر ارزش‌های اسلامی و انقلابی در سیاست‌گذاری فرهنگی)

  • کره شمالی (با استفاده از فرهنگ برای ترویج ایدئولوژی جوچه)

---

۷. رویکرد جهانی‌گرایانه (Globalist Approach)

• ویژگی‌ها:
  این رویکرد بر ادغام فرهنگ ملی در جریان‌های جهانی و ترویج تعاملات بین‌فرهنگی تأکید دارد. دولت‌ها از این رویکرد برای افزایش نفوذ فرهنگی خود در سطح جهانی استفاده می‌کنند.

• نمونه کشورها:

  • ژاپن (با ترویج فرهنگ پاپ و سنتی ژاپن در سطح جهانی)

  • فرانسه (با ترویج زبان و فرهنگ فرانسوی در جهان)

  • کره جنوبی (با گسترش موج کرهای یا هالیو)

---

۸. رویکرد چندفرهنگی (Multicultural Approach)

• ویژگی‌ها:
  این رویکرد بر احترام به تنوع فرهنگی و حمایت از گروه‌های اقلیت قومی، مذهبی و زبانی تأکید دارد. دولت‌ها در این رویکرد، سیاست‌هایی برای حفظ و تقویت فرهنگ‌های مختلف در جامعه تدوین می‌کنند.

• نمونه کشورها:

  • کانادا (با سیاست‌های چندفرهنگی رسمی)

  • استرالیا (با حمایت از تنوع فرهنگی و مهاجران)

  • هند (با توجه به تنوع قومی، زبانی و مذهبی)

---

این دسته‌بندی‌ها انعطاف‌پذیر هستند و بسیاری از کشورها ممکن است ترکیبی از این رویکردها را در سیاست‌گذاری فرهنگی خود به کار بگیرند. همچنین، رویکردهای فرهنگی ممکن است با تغییر شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در یک کشور تغییر کنند.