سیاستگذاری و حکمرانی رسانه در مسیر تقویت جامعه مدنی

«مدرسه روابط عمومی»- دکتر حجت الله عباسی در یادداشتی به سیاستگذاری و حکمرانی رسانه می پردازند. در این یادداشت وی حکمرانی رسانه را یکسویه نمی بیند و آن را دو سویه و با مشارکت نهادهای مدنی ممکن می بیند.

موضوع سیاستگذاری و تنظیم مقررات از دیرباز در کانون مسائل رسانه ای قرار داشته است. در رسانه های سنتی تنظیم مقررات در دست حاکمیت و در رسانه های اجتماعی این موضوع توسعه و ابعاد جدیدی یافته است. در باب سیاستگذاری و نظارت در رسانه، بازیگران جدیدی پا به گستره عمومی گذاشته اند.

یکی از نظریه هایی که در  زمینه سیاستگذاری و تنظیم مقررات رسانه ای مطرح شده #نظریه_حکمرانی_رسانه است. «حکمرانی رسانه(media governance) به تغییر در خط مشی گذاری، خط مشی ها و شیوه اداره دلالت دارد که بر شفافیت بین مقررات گذاری مبتنی بر قانون و به شکل حاکمیتی و شیوه های جدید و مشارکت جویانه مقررات گذاری تاکید می کند و اعتقاد دارد که تنظیم مقررات در حاکمیت متمرکز نشده است بلکه در جامعه توزیع شده است.(پاپیس به نقل از اسمعیلیان، 6،1394).

دو مولفه عمده ای که در عرصه رسانه های اجتماعی رخ داده است. «مرززدایی» و«خودمختاری رسانه ای» است. مرززدایی موجب شده است که مرز بین کشورها کمرنگ و قدرت حاکمیت ملی تضعیف شود. خودمختاری رسانه ای نیز به این مفهوم است که با ظهور نسل های سه گانه وب، جهان شاهد تکوین نسل جدیدی از رسانه های اجتماعی و بویژه شبکه های اجتماعی است. 

این شبکه ها، ارتباطات اجتماعی را در عمق و سطح جامعه توسعه دادند و با ایجاد دسترسی فراگیر، خودمختاری و خودگردانی رسانه ای را برای کنش گران اجتماعی ایجاد کردند. پارادایم فناوری اطلاعات، فرصتی تازه برای طلوع گفتمان جدیدی است که تاکیدش بر شنیده شدن و دیده شدن گفتمان های غیرمسلط و صداهای خاموش جامعه است.

با تغییرات بنیادین در عرصه رسانه ها و خودمختاری رسانه ای کاربران، نظریه سنتی دروازه بانی نیز رنگ باخته است. از این رو سیاستگذاری و نظارت در عرصه رسانه های اجتماعی بدون مشارکت همه بازیگران میسر و شدنی نیست. مقررات گذاری و حکمرانی رسانه دو وجهی است. در رابطه طولی و عمودی کنش گری تنها در اختیار حاکمیت ملی نیست و کنشگرانی در عرصه بین المللی و جهانی وجود دارند که بدون مشارکت آنها حکمرانی رسانه به سرانجام نخواهد رسید.

 در رابطه عرضی یا افقی هم سه لایه مقررات گذاری در سطح ملی، مقررات گذاری اجتماعات(احزاب، گروهها، نهادهای مدنی و غیره) و خودتنظیمی کاربران وجود دارد. #حکمرانی_رسانه بدون مشارکت و همکاری دسته جمعی این بازیگران عمومی و خصوصی میسر نیست. سرمایه گذاری در زمینه حاکمیت ملی بویژه در زمینه نظارت و کنترل رسانه های اجتماعی بدون مشارکت بازیگران جهانی و بین المللی و بازیگران سطح ملی به سرانجام موثری نخواهد رسید. 

شکست پروژه عظیم دیوار آتشین(fire wall) چین و ناگزیر شدن چینی ها برای جلب همکاری گوگل(google) با هدف کنترل و نظارت جریان اطلاعات درسی است که همه بازیگران بین المللی باید از آن عبرت بگیرند.